Біл Гейтс “Дарога ў будучыню” (разьдзел № 7)

Наступствы для бізнэсу

Зьяўленьне ў дакумантах ладнага аб’ёму мультымэдыйных элемэнтаў і вызваленьне іх ад папяровых путаў істотна ўзбагаціць спосабы зносінаў людзей і адаб’ецца практычна на ўсіх сфэрах іх дзейнасьці - бізнэсе, адукацыі і вольным часе. Інфармацыйная магістраль рэвалюцыянізуе сувязь нават у большых маштабах, чым вылічальную тэхніку. І у бізнэсе гэты працэс ужо прыкметны.
Каб атрымаць перавагу над канкурэнтамі, кампаніі павінны працаваць эфэктыўней - адгэтуль стымул да дастасаваньня самых прадукцыйных тэхналёгіяў. Таму электронныя дакуманты і сеткі дазваляюць палепшыць кіраваньне інфармацыяй і наладзіць больш шчыльнае супрацоўніцтва як паміж сваімі падразьдзяленьнямі, так і паміж зьнешнімі партнёрамі. Пэрсанальныя кампутары ўжо аказалі на бізнэс каласальны ўплыў. Але гэты ўплыў выявіцца значна мацьней, калі пэрсанальныя кампутары будуць аб’яднаныя і ўсярэдзіне, і за межамі кампаніі.

Пройдзе дзесяцігоддзе, і характар вядзеньня бізнэсу паўсюдна трансфармуецца. Праграмы стануць дружалюбней, а “нервовую сістэму” арганізацый будуць уяўляць сеткі, якія працягнуцца да кожнага работніка і далей - да пастаўшчыкоў, кансультантаў і кліентаў. У выніку кампаніі стануць больш мабільныя і кампактныя. У падаленай пэрспэктыве, калі інфармацыйная магістраль прыслабіць залежнасьць прадпрыемстваў ад гарадзкіх структураў, шматлікія фірмы дэцэнтралізуюцца, разасяродзяць працоўныя месцы, і тады гарады (як і кампаніі), быць можа, паменшацца ў памерах.
У бліжэйшыя 5 гадоў прапускная здольнасьць камунікацыйных лініяў у дзелавых раёнах гарадоў узрасьце на два парадкі - з прычыны канкурэнтнага змаганьня сеткавых правайдэраў за буйных заказчыкаў, якія сканцэнтраваныя ў такіх раёнах. Бізнэс будзе ў ліку першых карыстальнікаў высокахуткасных сетак. Любая новая кампутарная тэхналёгія спачатку ўкараняецца ў бізнэсе, таму што менавіта ў ім перавагі больш дасканалых інфармацыйных сістэмаў выяўляюцца адразу і вельмі відавочна.

У мэнэджэраў буйных і малых кампаніяў дух захоплівае ад пэрспэктыў, якія адчыняе інфармацыйная тэхналёгія. Але перш чым укладваць грошы, ім усёткі варта ўспомніць, што кампутар - гэта толькі прылада, якая дапамагае рашаць ужо выяўленыя праблемы, а зусім не магічная панацэя ад усіх бедаў, як лічаць некаторыя. Калі ўладальнік кампаніі гаворыць: “Фірма губляе грошы, мабыць, пара абзавесьціся кампутарам”, я адразу ж прапаноўваю яму пераасэнсаваць сваю стратэгію. Новая тэхніка ў лепшым выпадку толькі адцягне агонію састарэлых формаў. Першае правіла для ўжываньня любой тэхнікі або тэхналёгіі ў бізнэсе: аўтаматызацыя эфэктыўнай апэрацыі памнажае яе эфэктыўнасьць. А другое: аўтаматызацыя неэфэктыўнай апэрацыі памнажае яе неэфэктыўнасьць.
Замест таго, каб сьпяшацца закупляць найноўшае і наймагутнае абсталяваньне для кожнага супрацоўніка, мэнэджэрам кампаніяў усіх калібраў спачатку трэба памысьліць: а якім бы яны жадалі бачыць свой бізнэс? Якія працэсы ў ім істотныя, якія базы дадзеных гуляюць ключавую ролю? У ідэале - прадумаць інфармацыйныя струмені.

Напрыклад, калі Вам тэлефануе заказчык, ці ўся зьвязаная зь ім інфармацыя (стан рахункаў, уся перапіска, сьпіс супрацоўнікаў, якія займаліся гэтым кліентам) неадкладна выводзіцца на экран? Падобная тэхналёгія добра вядомая, і кліенты, натуральна, чакаюць адпаведнага ўзроўню сэрвісу. Калі Вашыя сістэмы не спраўляюцца з мамэнтальным адлюстраваньнем дзелавой інфармацыі або прайс-лістоў, Вы рызыкуеце прайграць канкурэнту, які лепш выкарыстае перавагі гэтай тэхналёгіі. Скажам, некаторыя аўтамабільныя кампаніі зьбіраюць і цэнтралізавана захоўваюць сэрвісную інфармацыю, каб любы дылер мог хутка праверыць дадзеныя па пэўнай машыне або прааналізаваць заканамернасьць сістэматычных непаладак.

Фірма павінна таксама дасканала вывучыць сваё ўнутранае жыцьцё (праверка супрацоўнікаў, плянаваньне, аналіз продажаў, распрацоўка прадукцыі і інш.) і вызначыць, наколькі сеткі і іншыя інфармацыйныя прылады палягчаюць рашэньне самых розных задачаў.

У нашым дачыненьні да кампутараў і іх выкарыстаньні адбыўся прыкметны зрух. У дзяцінстве кампутары ўяўляліся мне чымсьці вялізным і вельмі магутным. Іх усталёўвалі ў сябе банкі і авіякампаніі. Яны былі прыладамі буйных арганізацыяў, часткай вялікага бізнэсу, які і гэтай рысай (сярод іншых) адрозьніваўся ад дробных фірмаў зь іх друкарскімі машынкамі.

Але сёньня пэрсанальны кампутар (нездарма яго так назвалі!) - прылада індывіда, нават у буйнай кампаніі. І зараз мы ставімся да кампутара як да асабістай рэчы, якая дапамагае ў працы асабіста нам.

Хто працуе ў адзінку - стварае дакуманты, правярае новыя ідэі, з дапамогай пэрсанальнага кампутара можа рабіць гэта значна лепш. Адзін з луддзітаў (удзельнікі руху канца васемнаццатага стагодзьдзя, якія выступалі супраць укараненьня машынаў) цалкам мог спытаць: “Хіба палепшыўся бы почырк у Чэрчыля, карыстайся ён тэкставым працэсарам? Або Цыцэрон стаў бы ад гэтага больш красамоўным, выступаючы ў рымскім Сенаце?” Крытыкі падобнага толку чамусьці лічаць: раз геніі мінулых эпохаў абыходзіліся без сучасных прыладаў, значыць, яшчэ невядома, ці ўзмацняць творчы патэнцыял чалавека больш якасныя прылады. Вядома, наколькі пэрсанальныя кампутары дапамагаюць мастаку, пытаньне пакуль спрэчнае, але тое, што яны падвышаюць эфэктыўнасьць дзелавых працэсаў, цалкам яўна. Возьмем звычайнага рэпарцёра. Гісторыя ведае шматлікіх таленавітых журналістаў, але правяраць факты і перадаваць матэрыялы ў рэдакцыю сёньня значна лягчэй, чым раней; апроч таго, зьявілася мажлівасьць падтрымліваць электронную сувязь з крыніцамі навінаў, рэдактарамі і нават чытачамі. Плюс да ўсяго стала прасьцей уключаць у матэрыялы высокаякасныя схэмы і малюнкі. Вы толькі зірніце, як падаюцца зараз навуковыя тэмы. Гадоў дваццаць або трыццаць таму навуковыя ілюстрацыі вышэйшай якасьці можна было сустрэць толькі ў сталых навуковых выданьнях або на глянцавых старонках спэцыялізаваных часопісаў тыпу Scientific American. А сёньня навуковыя артыкулы выдатна аформленыя нават у газэтах - збольшага таму, што праграмнае забесьпячэньне для пэрсанальных кампутараў лёгка спраўляецца з самымі мудрагелістымі чарцяжамі і ілюстрацыямі.

Ня ўсе прадпрыемствы атрымоўваюць аднолькавы выйгрыш ад ужываньня пэрсанальных кампутараў. У найбольшай ступені выйгралі малыя прадпрыемствы, таму што недарагія апаратныя і праграмныя сродкі дапамаглі ім пасьпяхова канкураваць з транснацыянальнымі карпарацыямі. У буйных арганізацыях назіраецца тэндэнцыя да спэцыялізацыі: адно падраздзяленьне піша дакумантацыю, іншае - займаецца рахункамі, трэцяе - абслугоўваньнем кліентаў і т.д. Зьвяртаючыся ў буйную фірму, каб абмеркаваць, напрыклад, фінансавую праблему, Вы чакаеце, што адпаведны адмысловец хутка адкажа на Вашыя пытаньні.

У той жа час узровень чаканьняў пры звароце да невялікай фірмы зусім іншы, паколькі зразумела, што яна не можа наймаць вялікі штат адмыслоўцаў. Калі сваю справа або, скажам, краму адчыняе нейкі індывід, ён узвальвае на свае плечы ўсё: дакумантацыю, рахункі, кліентаў. Часам проста дзіву даешся, зь якой колькасцю самых розных справаў даводзіцца займацца ўладальніку малога прадпрыемства. А ён можа набыць адзін пэрсанальны кампутар і некалькі праграмных пакетаў і атрымаць тым самым электронную падтрымку ўсіх сваіх заняткаў. І ў выніку малое прадпрыемства дзейнічае эфэктыўней “цяжкай артылерыі”.

Аднак буйныя кампаніі выйграюць у іншым. Ужываньне пэрсанальных кампутараў паляпшае доступ да разнастайнай інфармацыі. Пэрсанальныя кампутары пакончылі з велічэзнымі выдаткамі, якія пладзілі ўсялякія нарады па каардынацыі працы падразьдзяленьняў, выпрацоўцы адзінай палітыкі і іншымі унутранымі праблемамі. Менавіта таму ад укараненьня электроннай пошты буйныя прадпрыемствы атрымалі значна больш, чым малыя.

Выкарыстаньне інфармацыйных прыладаў усярэдзіне Microsoft распачалося з пераходу на кампутарныя раздрукоўкі справаздачаў. У шматлікіх кампаніях,калі заходзіш у кабінэт мэнэджэра вышэйшага зьвяна, бачыш на паліцах пераплеценыя ў кнігі кампутарныя раздрукоўкі са штомесячнай фінансавай справаздачнасьцю, праўда, пакрытыя тоўстым пластом пылу. У Microsoft падобныя матэрыялы даступныя толькі на экранах кампутараў. Калі камусьці патрэбныя падрабязнасьці, ён (або яна) вывучае патрэбныя лічбы за вызначаны перыяд, па пэўным рэгіёне або адбірае іх па іншаму крытэрыю. Калі мы ўпершыню ўвялі аператыўную сістэму фінансавай справаздачнасьці, супрацоўнікі пачалі бачыць лічбы ў новым ракурсе. Яны, напрыклад, сталі задумвацца над тым, чаму наша дзель рынку ў адным рэгіёне адрозьніваецца ад яе дзесьці ў іншым рэгіёне. Пачаўшы разам працаваць зь інфармацыяй, мы выявілі некаторыя памылкі. Супрацоўнікі групы апрацоўкі дадзеных потым доўга каяліся, так… “Вельмі шкадуем аб гэтых памылках, - гаварылі яны, - аднак мы зьбіраем і выдаем гэтыя лічбы кожны месяц вось ужо цэлых 5 гадоў. Праблемы былі там з самога пачатку, і ніхто ні разу не згадаў пра іх”. А усё таму, што друкаваную інфармацыю не ўспрымалі ў той меры, якая дазволіла б лакалізаваць памылкі.
Гнуткасьць, дасяганую за кошт перакладу інфармацыі ў электронную форму, цяжка апісаць тому, хто не працаваў з кампутарамі. Але асабіста я цяпер больш не гляджу фінансавую справаздачнасць на паперы - толькі ў электронным выглядзе.

Зьяўленьне ў 1978 году першых электронных табліцаў стала вялікім дасягненьнем. Яны дазволілі ўстаўляць у клеткі табліцаў любыя формулы. Элемэнты формулаў могуць спасылацца на іншыя клеткі. Таму зьмяненьне аднога значэньня прыводзіць да неадкладнага пераліку і ўсіх звязаных зь ім значэньняў. Тым самым, дзякуючы электронным табліцам, Вы можаце прайграваць сцэнары тыпу “а што калі”, аднамомантна выяўляючы эфэкт ад любога зьмяненьня.

Некаторыя сучасныя электронныя табліцы прадугледжваюць мноства розных спосабаў для адлюстраваньня таблічных дадзеных. Простыя каманды зьдяйсьняюць фільтрацыю і сартаваньне дадзеных. Найболей знаёмае мне прыкладаньне гэтага тыпу, Microsoft Excel, уключае функцыю стварэньня зводных табліцаў (pivot table feature). Гэтая функцыя забясьпечвае прагляд выніковай інфармацыі самымі рознымі спосабамі і істотна палягчае ўспрыманьне лічбавых дадзеных. Крытэр выбаркі інфармацыі для выніковай табліцы зьмяняецца простай пстрычкай вылучаных клетак або перамяшчэньнем мышшу загалоўку слупка з аднога боку табліцы на іншую. Тым самым таблічныя дадзеныя можна прадставіць і абагульненай зводкай, і разгорнутым аналізам па любой катэгорыі дадзеных, і падрабязнай справаздачай.

У Microsoft такія зводныя электронныя табліцы штомесяц рассылаюцца ўсім мэнэджэрам; яны ўтрымоўваюць дадзеныя па збыце: асобна па падразьдзяленьнях і пэўным прадуктам, а таксама па бягучаму і мінуламу бюджэтнаму году. Далей кожны мэнэджэр хутка выбудоўвае гэтую інфармацыю ў патрэбным яму (або ёй) выглядзе. Мэнэджэры па збыце могуць параўнаць аб’ём продажаў у сваім рэгіёне з тым, што плянавалася, або зь лічбамі папярэдняга года. А мэнэджэры, якія адказваюць за збыт вызначаных прадуктаў, могуць прааналізаваць аб’ём іх рэалізацыі па краінах і г.д. Увогуле, электронныя табліцы даюць тысячы мажлівасьцяў - толькі пстрыкні кнопкай мышы.
Рост хуткадзейнасьці неўзабаве дазволіць пэрсанальным кампутарам выводзіць трохмерную графіку вельмі высокай якасьці, што, у сваю чаргу, дазволіць адлюстроўваць дадзеныя эфэктыўней і відавочней, чым гэта магчыма ў цяперашніх двухмерных прэзэнтацыях. Іншыя дасягненьні яшчэ больш спросьцяць аналіз базаў дадзеных, Вы нават зможаце ўслых пытаць: “Які прадукт ідзе лепш усіх ?”

Такія інавацыі спачатку выявяцца ў пакетах офісных прыкладаньняў - комплексах тэкставых працэсараў, электронных табліцаў, сістэмаў падрыхтоўкі прэзэнтацыяў, сістэмаў кіраваньня базамі дадзеных і электроннай пошты. Некаторыя заяўляюць, што гэтыя прылады ўжо настолькі нашпігаваныя ўсялякімі “наваротамі”, што няма ніякай неабходнасьці ў новых версіях. Але і 5, і 10 гадоў таму ім падобныя гаварылі тое ж самае. Думаю, праз некалькі гадоў, калі ў ядро прыкладаньняў будуць уключацца мэханізмы распазнаньня гаворкі, падтрымкі сяброўскіх інтэрфэйсаў і сродкаў падключэньня да інфармацыйнай магістралі, у праграм зьявяцца цалкам новыя мажлівасьці, надзвычай прывабныя як для фірмаў, так і для асобных карыстальнікаў.
Самы вялікі стрыбок у прадукцыйнасьці і самыя вялікія перамены ў стылю працы рыхтуе нам пераход на шырокамаштабнае выкарыстаньне сетак. Першапачаткова пэрсанальныя кампутары толькі спрошчвалі апрацоўку дакумантаў, якія затым раздрукоўвалі і рассылалі ў канвэртах. Першыя сеткі, якія аб’ядноўвалі ня больш дваццаці ПК, дазвалялі выкарыстоўваць адну друкарку для некалькіх кампутараў і захоўваць файлы на цэнтральных сэрвэрах. У далейшым сеткі сталі пашыраць, злучаючы іх адну з адной і зь Internet, пашыраючы такім чынам кола карыстальнікаў, якія маглі зьвязвацца паміж сабою. Сёньня такая сувязь абмяжоўваецца ў асноўным перадачай кароткіх тэкставых файлаў, але з часам зьявіцца рэальная мажлівасьць абмену і тымі дакумантамі, аб якіх я распавядаў у шостым разьдзеле. Кампаніі, якія імкнуцца да таго, каб кожны супрацоўнік выйграў ад перавагаў сумеснага выкарыстаньня дакумантаў, усталёўваюць шырокія сеткі, нягледзячы на іх высокі кошт. Напрыклад, падразьдзяленьне Microsoft у Грэцыі, аплочваючы падключэньне да нашай глябальнай сеткі, выдаткоўвае больш сродкаў, чым на заробак супрацоўнікаў.

Сёньня электронная пошта становіцца асноўным спосабам абмену паведамленьнямі. У ёй нават прынятыя свайго роду дамовы па выкарыстаньні вызначаных спалучэньняў сімвалаў. Каб падкрэсьліць усьмешлівасьць сказу, увядзіце запар тры сімвала: двукроп’е, злучок і круглую дужку, якая зачыняе. Атрыманы значок :-), калі глядзець на яго ўзбоч, трохі нагадвае ўсьмешлівы тварык. Напрыклад, Вы напісалі: “Ня ўпэўнены, што гэта добрая думка :-)”, і тады “усьмешка” у канцы прапановы сказала бы Вашаму адрасату, што Вы прамаўляеце гэтыя словы лагодна, па-сяброўску. Замена апошняга сімвала на круглую дужку якая адчыняе ператварае ўсьмешлівы твар у смурны :-(, падкрэсьліваючы Вашае расчараваньне. Такія “значкі эмоцыяў” (emoticons), далёкія сваякі клічніка, верагодна, зьнікнуць з пераходам электроннай пошты ў асяродзьдзе, здольнае несьці гук і відэамалюнкі.

Абмен інфармацыяй усярэдзіне прадпрыемстваў традыцыйна будаваўся на рассылцы разнастайных папераў, тэлефонных перамоваў і/або нарадах. Пры гэтым на выпрацоўку прадуманых рашэньняў сыходзіла шмат часу і грошай. Неэфэктыўнасьць такога вядзеньня справаў яўная. Кампаніі, дзеючыя па старому, рызыкуюць прайграць канкурэнтам, прымаючым рашэньні хутчэй, зь меншымі выдаткамі і, верагодна, зь меншым лікам зьвёнаў у ланцугу кіраваньня.

У Microsoft (як у фірме, якая працуе ў галіне тэхналёгіяў) электронныя камунікацыі выкарыстоўваюцца даўно. Першую сістэму электроннай пошты мы ўсталявалі яшчэ ў пачатку васьмідзесятых. Нават калі ў нас было ўсяго 12 супрацоўнікаў, яна давала прыкметны эфэкт і хутка ператварылася ў галоўную форму ўнутрыофіснай сувязі. Электронная пошта замяніла службовыя і дакладныя занатоўкі, семінары, справаздачы аб камандзіроўках і тэлефонныя перамовы. Яна адбілася на прадуктыўнасьці працы нашай, тады яшчэ невялікай кампаніі, ну а сёньня, калі ў нас тысячы супрацоўнікаў, без яе проста як бяз рук!

Электроннай поштай карыстацца вельмі лёгка. Каб напісаць і адправіць электроннае паведамленьне, я “націскаю” вялікую кнопку з пазнакай “Compose” (Паведамленьне). На экране з’яўляецца простая форма. Спачатку я ўпісваю туды імя асобы (або асобаў), якому прызначанае маё паведамленьне, або выбіраю яго (іх) з электроннай адраснай кнігі. Я магу нават указаць, што жадаю адправіць паведамленьне адразу цэлай групе карэспандэнтаў. Напрыклад, я часта перасылаю інфармацыю вядучым супрацоўнікам, занятым праектам Microsoft Office, і таму ў маім адрасным сьпісе ёсьць і такі адрасат - “Offiсе”. Калі я яго вылучу, інфармацыя дайдзе да ўсіх, каго яна тычыцца. Пры перадачы паведамленьня ў поле “From” (Ад каго) аўтаматычна зьяўляецца маё імя. Затым я ўводжу ў паведамленьне яго кароткі загаловак. Зараз атрымальнік адразу зразумее, аб чым яно і ад каго. Пасьля гэтага я набіраю тэкст паведамленьня.

Электроннае паведамленьне - звычайна адна-дзве прапановы без усякіх ласак і жартачкаў. Мне пастаянна даводзіцца адпраўляць тром або чатыром асобам электронныя паведамленьні накшталт: “Прапаноўваю адмяніць сустрэчу ў панядзелак у 11 раніцы і выкарыстаць гэта час на падрыхтоўку да прэзэнтацыі ва аўторак. Пярэчаньні?” Адказ можа быць гранічна кароткі, скажам такі: “ОК!”.
Калі падобны абмен меркаваньнямі Вам падаецца занадта лаканічным, не забывайце, што кожны супрацоўнік Microsoft штодня атрымоўвае ў сярэднім дзесяткі электронных занатовак.

Паведамленьне электроннай пошты падобнае. рэпліцы або пытаньню да дакладчыка - імгненная рэакцыя на становішча, адна думка ў працэсе бесьперапынных зносінаў. Зразумела, Microsoft усталявала сістэму электроннай пошты для справы, але, як і офісны тэлефон, яна вельмі папулярная сярод аматараў пагаварыць на асабістыя тэмы або проста пабалбатаць. Не для каго не сакрэт, што заядлыя турысты, сябры Microsoft Hiking Club (Турыстычны клуб Microsoft), такім чынам гуртуюць групы для вандровак ў горы. Апроч таго, электронная пошта садзейнічала разьвіцьцю парачкі раманаў у Microsoft. Ды я сам, калі яшчэ толькі пачынаў заляцацца да сваёй жонкі Мелінды, прызначаў ёй спатканьні па электроннай пошце. Трэба сказаць, па якісьці чыньніку людзі пачуваюцца больш раскавана, маючы зносіны па электроннай пошце, чым па тэлефоне або тварам да асобы. Гэта можа быць і перавагай, і праблемай - у залежнасьці ад сытуацыі.

Я праводжу некалькі гадзінаў у дзень, “разьбіраючы” электронны допіс ад супрацоўнікаў, кліентаў і партнёраў са ўсяго сьвету. Любы, хто працуе ў кампаніі можа паслаць мне паведамленьне па электроннай пошце, і паколькі я - адзіны, хто прачытае яго, нікому ня трэба непакоіцца аб прытрымліваньні пратаколу або субардынацыі.

Відаць, я не марнаваў бы столькі часу, калі б мой электронны адрас ня быў вядомы ледзь ці ня ўсёй публіцы. Ёсць такая кніга - E-Mail Addresses of the Rich & Famous, - у якую, нараўне з электроннымі адрасамі такіх знакамітасьцяў, як Раш Лімбаф (Rush Limbaugh) і сенатар Тед Кэнэдзі (Ted Kennedy), уключаны і мой. Рыхтуючы пра мяне артыкул у часопісе The New Yorker, Джон Сібрук (John Seabrook) браў інтэрв’ю ў мяне ў асноўным па электроннай пошце. Такі спосаб дыялёгу атрымаўся вельмі эфэктыўны, ды і артыкул яго мне спадабаўся, але ў ім быў згаданы мой адрас ў сістэме электроннай пошты. У выніку мяне заваліла лавіна пошты! Чаго там толькі не было: і пасланьні ад студэнтаў, у якіх яны прасілі мяне, па сутнасьці, выканаць за іх хатнія заданьні, і просьбы даць грошай, і паведамленьні ад групы, якая выступае ў абарону кітоў, якая чамусьці далучыла мяне да свайго сьпісу рассыланьня. Мой адрас служыць пастаяннай мішэньню і грубіянскіх выбрыкаў, і сяброўскіх водгукаў незнаёмцаў, а часам і проста правакацыйных заяваў друку (накшталт “Калі Вы да заўтра не адкажаце на маё пытаньне, я апублікую тую гісторыю аб Вас і напоўаголнай афіцыянткі!”).

У Microsoft (у сістэме электроннай пошты) ёсьць адмысловыя адрасы, прызначаныя для дзелавых прапановаў, зваротнай сувязі з пакупнікамі праграмных прадуктаў і іншых легітымных выглядаў зносінаў. Але ўсёроўна шмат што з той пошты прыходзіць на мой адрас, і я змушаны рабіць параадрасоўку адпаведным аддзелам. Апроч таго, у электроннай пошце трапляюцца тры эквіваленты лістоў тыпу “прачытаў - перадай іншаму”, якія абыходзяць ледзь ня ўвесь горад. Адныя пагражаюць абстрактнымі няшчасьцямі, калі Вы не пераправіце іх каму-небудзь яшчэ. Іншыя ў гэтым выпадку канкрэтызуюць непрыемнасьці: часцей усяго прадракаюць разлад у інтымных адносінах. А трэція - яны сустракаюцца мне ўжо гадоў шэсьць - утрымоўваюць рэцэпт хатніх булочек і гісторыю пра тое, як нейкая кампанія запатрабавала ў адной жанчыны занадта шмат грошай за гэты рэцэпт, і таму яна жадае падзяліцца ім з Вамі бясплатна. У розных варыянтах лістоў гэтая шкодная фірма фігуруе пад рознымі назвамі. Яўна, што гэта ўсяго толькі спроба нейкага хворага чалавека зьвесьці рахункі з той або іншай карпарацыяй. Усё гэтае глупства перемешваецца з сапраўды сур’ёзнай і важнай для мяне поштай. Да шчасьця, праграмнае забесьпячэньне пастаянна ўдасканальваецца, і зараз у ім ёсьць функцыя, якая дазваляе мне ўсталёўваць прыярытэт у прыёме пошты ад вызначаных адпраўнікоў.

У паездках я заўсёды па вечарах падключаю свой партатыўны кампутар да сістэмы электроннай пошты ў Microsoft, каб прыняць допісы і адправіць тое, што назапасілася ў мяне за дзень. Пры гэтым большасьць атрымальнікаў нават не заўважае, што я ня ў офісе. Падключыўшыся да нашай карпаратыўнай сеткі з выдаленага ўчастку, я магу таксама пазнаць, пстрыкнуўшы адзіны значок, як ідзе збыт, праверыць сытуацыю з праэктамі або зьвярнуцца да іншых базаў дадзеных. Калі мяне ад офіса адлучаюць тысячы міляў і 12 гадзінных паясоў, я першым чынам зазіраю ў сваю электронную паштовую скрыню: менавіта па электроннай пошце амаль заўсёды прыходзяць кепскія навіны. І калі іх там няма, я спакойны.

Цяпер мы выкарыстоўваем электронную пошту для самых непрадбачаных мэтаў. Напрыклад, з пачаткам штогадовай кампаніі па зборы сродкаў на дабрачынныя патрэбы (Microsoft Giving Campaign) нашы супрацоўнікі атрымоўваюць па электроннай пошце адмысловыя запрашэньні. Апроч закліку прыняць у ёй удзел, у такіх паведамленьнях утрымоўваецца праграма, кіруючая адмысловай карткай. Пстрычка значка гэтай праграмы выводзіць на экран саму картку, праз якую супрацоўнік ахвяруецца перадаць у дарунак некаторую грашовую суму - адразу або як вылік з заробку. У апошнім выпадку дадзеныя аўтаматычна заносяцца ў базу дадзеных Microsoft, па якой складаецца ведамасьць на выплату заробку. Картка дазваляе супрацоўніку накіраваць свой дарунак непасрэдна ў мясцовае аддзяленьне дабрачыннай арганізацыі United Way або нейкай іншай некамерцыйнай структуры. Пры жаданьні любы супрацоўнік можа ўказаць, на які менавіта выгляд (або выгляды) дабрачыннасьці павінны пайсьці яго грошы ў United Way. Ён можа нават зьвярнуцца да адпаведнага сэрвэра, каб атрымаць зьвесткі аб падобных арганізацыях і пазнаць, як ідзе справа з дабрачыннасьцю ў іх акрузе. І усё гэтае мерапрыемства з самога пачатку і да канца праходзіць толькі ў электроннай форме. Таму я, як кіраўнік фірмы, штодня аналізуючы зводкі, магу рашаць, ці актыўна мы ўдзельнічаем у дабрачыннай кампаніі або трэба яшчэ раз заклікаць да сумленьня.

Сёньня, апроч ўсталяваных ў арганізацыях тэкставых сістэмаў электроннай пошты - накшталт той, што дзейнічае ў межах Microsoft, - існуюць і камерцыйныя службы электроннай пошты, напрыклад MCI Mail або У.Т. Gold (ёю кіруе карпарацыя British Telecom). Аналягічныя паслугі прапаноўваюцца таксама ўсімі камерцыйнымі аператыўнымі службамі тыпу CompuServe, Prodigy і The Microsoft Network. Яны зьдяйсьняюць некаторыя з тых функцыяў, што раней зьдяйсьнялі сістэмы перадачы тэлеграмаў і - крыху пазней - тэлексаў. Карыстальнікі, падключаныя да іх, могуць адпраўляць паведамленьні практычна любому, у каго ёсьць стандартны паштовы адрас Internet. Як прыватныя, так і камерцыйныя сістэмы электроннай пошты працуюць праз “шлюзы”, якія дазваляюць перадаваць паведамленьне з адной паштовай сістэмы ў іншую. Вы можаце накіраваць інфармацыю любому карыстальніку, у якога ёсьць пэрсанальны кампутар і мадэм; праўда, некаторыя камунікацыйныя лініі не гарантуюць канфідыцыйнасьці, сувязь па Internet у гэтым пляне не занадта надзейная. А асобныя камерцыйныя службы, напрыклад MCI, могуць даставіць паведамленьне і па факсе, і па тэлексе, і па звычайнай пошце, калі ў атрымальніка няма доступу да электроннай паштовай скрынкі.
Наступныя дасягненьні ў галіне электроннай пошты, несумнеўна, значна павялічаць яе эфэктыўнасьць. Задумайцеся, да прыкладу, як Вы аплочваеце свае рахункі. Часьцей усяго адпаведная кампанія раздрукоўвае рахунак на лапіку паперы, заляпляе яго ў канвэрт, які затым дастаўляюць Вам на хату. Вы адчыняеце канвэрт, бярэце рахунак, параўноўваеце яго са сваімі запісамі, выпісваеце чэк і сьпяшаецеся зь ім на пошту, каб не спазніцца з аплатай. Мы так абвыклі да гэтай працэдуры, што нават не заўважаем, колькі часу зьнікае дарма. А калі, напрыклад, сума, прастаўленая ў рахунку, выклікае ў Вас сумненьне. Значыць, прыйдзецца тэлефанаваць у гэтую кампанію і адшукваць патрэбнага чалавека, якога, паміж іншым, можа не апынуцца на месцы. Тады прыйдзецца чакаць, калі ён ператэлефануе.

Але пройдзе зусім трохі часу, і ўсе допісы, уключаючы рахункі, Вы будзеце праглядаць на адной са сваіх інфармацыйных прыладаў - ПК, кампутары-паперніку або тэлевізійнай прыстаўцы. Калі паступіць рахунак, адна з гэтых прыладаў вывядзе Вам усю храналёгію плацяжа. Калі Вы захочаце ўдакладніць яго, то зробіце гэта ў зручны час асінхронна, - адправіўшы па электроннай пошце што-небудзь накшталт: “Гэй, з чаго гэта вы так падвысілі тарыфы ?”

Дзесяткі тысячаў прадпрыемстваў у Злучаных Штатах ужо зараз абменьваюцца інфармацыяй праз электронную сістэму Electronic Document Interchange, або EDI. Яна дазваляе кампаніям, зьвязаным кантрактнымі адносінамі, праводзіць вызначаныя дзелавыя апэрацыі аўтаматычна. Але з-за высокай ступені структурызацыі гэтых апэрацыяў (паўтор замоваў на прадукцыю, праверка праходжаньня паставак і інш.) звычайная сістэма EDI не заўсёды падыходзіць, таму зараз працуюць над тым, каб аб’яднаць станоўчыя бакі EDI і электроннай пошты ў адзінай сістэме.

Асінхроннасьць электроннай пошты і EDI - іх безумоўная перавага, але і для сінхроннай сувязі заўсёды знойдзецца мястэчка. Часам так хочацца патэлефанаваць блізкаму чалавеку, вымавіцца, знайсьці неадкладны чульлівы водгук.

Праз некалькі гадоў зьявяцца гібрыдныя сістэмы, якія аб’яднаюць элементы сінхроннай і асінхроннай сувязі. Для перадачы маўленчых і іншых дадзеных - задаўга да стварэньня паўнавартаснай інфармацыйнай магістралі - гэтыя сістэмы будуць выкарыстоўваць тэлефонныя лініі DSVD (а пасьля і ISDN).

Уявім гэты ланцужок. Адпраўляючы па Internet інфармацыю аб сваіх таварах, фірмы адначасова адправяць кліентам інструкцыі аб парадку сінхроннага злучэньня з гандлёвым прадстаўніком, які адкажа на ўсе пытаньні па маўленчай сувязі. Напрыклад, калі Вы купляеце буцы праз хатнюю старонку Эддзі Бауэра (Eddie Bauer) - электронны каталёг - і жадаеце высьвятліць, ці падыходзяць яны для багністых раўнінаў Фларыды або горных леднікоў, то, пстрыкнуўшы кнопку, выклічаце гандлёвага агэнта на лінію і пагаворыце зь ім. Той адразу ж зразумее, да якога тавару Вы прыглядаецеся, і атрымае аб Вас любыя зьвесткі, якія Вы палічылі магчымым агучыць: ня толькі памер вопраткі і абутку, манеру апранацца, любімы колер, але і спартовыя інтарэсы, куплі ў іншых фірмах і нават таўшчыню кашалька. Хоць шмат хто, вядома, не пажадае паведамляць аб сабе ніякіх падрабязнасьцяў. Кампутар Эддзі Бауэра можа накіраваць Ваш запыт тому ж супрацоўніку, які так ласкава размаўляў з Вамі ў мінулы раз, або экспэрту па тавары, які дэманстраваўся на экране Вашага кампутара, - у дадзеным выпадку па буцах. Без усякіх прадмоваў Вы спытаеце: “Ці вытрымаюць гэтыя буцы паход па амшарах?” - або пацікавіцеся чым-небудзь яшчэ. Гандлёвы прадстаўнік можа сядзець у офісе, а можа знахадзіцца дзе заўгодна, абы ў яго быў пэрсанальны кампутар, падключаны да сеткі. Калі ён гаворыць на адной з Вамі мове і ведае тавар, то заўсёды гатовы дапамагчы.

Іншы прыклад. Вы рашылі зьмяніць завяшчаньне, тэлефануеце свайму адвакату. Той, магчыма, прапануе: “Давайце займемся гэтым прама зараз”. Ён вывядзе Ваша завяшчаньне на экран свайго ПК, адначасова яно зяявіцца і на экране Вашага кампутара - дзякуючы DSVD, ISDN або аналагічнай тэхналёгіі. Разам праглядаючы дакумант, Вы абмяркуеце з адвакатам любыя спрэчныя пытаньні. Затым, калі адвакат - чалавек спрактыкаваны, Вы ўбачыце, як ён уносіць у дакумант зьмяненьні. Зрэшты, калі роля іншага назіральніка Вас ня ўстроіць, Вы зможаце папрацаваць удзвюх. Пры гэтым вы будзеце ня толькі размаўляць сам-на-сам, але і бачыць аднолькавы малюнак на экранах сваіх кампутараў.

І не абавязкова, каб на вашых кампутарах зьдяйсьнялася адна і тая ж праграма. Тэкставы працэсар патрэбны толькі на адным канцы лініі - у дадзеным выпадку ў адваката. Вам хопіць адпаведнага мадэма і праграмнага забесьпячэньня DSVD.

Іншае важнае ўжываньне сувязі тыпу “прамова-дадзеныя” - паляпшэньне якасьці падтрымкі праграмных прадуктаў. У Microsoft тысячы супрацоўнікаў толькі і робяць, што адказваюць на пытаньні пакупнікоў. Па сутнасьці, колькасьць супрацоўнікаў, занятых падтрымкай нашых праграмаў, зраўнялася з колькасьцю іх распрацоўнікаў. Усё гэта цудоўна, таму што зваротная сувязь дапамагае нам удасканальваць свае прадукты. Частка пытаньняў накіроўваецца па электроннай пошце, але большасьць пакупнікоў па-ранейшаму тэлефануе. Гутаркі па тэлефоне вельмі неэфэктыўныя. Пакупнік паведамляе, што такі-та яго кампутар мае такую-та канфігурацыю, а праграма выдае такое-та паведамленьне пра памылку. Адмысловец па суправаджэньні прадукта выказвае нейкія здагадкі, на праверку якіх у кліента сыходзіць мінімум некалькі хвілінаў. Пасьля гэтага гутарка аднаўляецца. Кожны званок у сярэднім займае 15 хвілінаў, а бывае, і каля гадзіны. Але калі ўсе пяройдуць на DSVD, адмысловец па суправаджэньні праграмнага прадукта зможа назіраць за тым, што адбываецца на экране кампутара нашага кліента (пры ўмове, зразумела, што той дазволіць гэта). Такім чынам адмысловец непасрэдна можа вывучаць сытуацыю, а не здагадвацца згодна пераказваньняў кліента. (Тут трэба прыняць максімум мераў засьцярогі, каб не парушыць чыіх-небудзь сакрэтаў.) Гэта скароціць працягласьць званкоў у сярэднім да 30 - 40%, зьнізіць нашыя “тэлефонныя” выдаткі, што ў падрахунку паменшыць кошт праграмных прадуктаў - кліенты застануцца задаволеныя.

Пры тэлефоннай DSVD- або ISDN-сувязі адзін або абодва суразмоўцы змогуць перадаваць не толькі малюнак нейкага дакуманту, але і свае партрэты. Скажам, тэлефануючы кудысьці, каб зрабіць куплю, Вы, без сумненьня, убачыце ўсьмешлівы твар прадстаўніка фірмы. Але як кліент Вы, верагодна, пажадаеце перадаваць толькі свой голас. Аднак пры жаданьні зусім ня цяжка падабраць для паказу тыя здымкі, на якіх Вы апранутыя належным чынам (таму ня мае значэньня, што Вы носіце насамрэч). А можа быць, Вы рэшыце падрыхтаваць некалькі партрэтаў на ўсе выпадкі жыцьця: на адным партрэце Вы ўсьміхаецеся, на іншым - сьмяецеся, на трэцім задуменныя, на чацвёртым - сярдуеце. Ну а ў ходзе гутаркі Вы зможаце мяняць выраз твару, падстаўляючы суразмоўцу свае партрэты, якія адлюстроўваюць Ваш настрой у дадзены момант.

Электронная пошта і агульныя экраны (shared screens) выключаць правядзеньне шматлікіх мерапрыемстваў. Шырокія прэзэнтацыі новых тавараў або паслугаў заменяць на дзелавыя паведамленьні электроннай пошты, да каторых будуць “прыкладзеныя” электронныя табліцы і іншыя матэрыялы. Нават нарады, якія арганізуюцца па даўніне, стануць значна больш эфэктыўнымі, таму што яго ўдзельнікі загадзя пасьпеюць абмяняцца папярэдняй інфармацыяй па электроннай пошце.

Спросьціцца і плянаваньне сустрэчаў, паколькі гэтым займецца адпаведнае праграмнае забесьпячэньне. Напрыклад, Вам неабходна сустрэцца са сваім адвакатам. Праграмы-пляніроўнікі (Ваша і яго) зьвяжуцца паміж сабою па сетцы - нават тэлефоннай - і падбяруць той дзень і час, калі вы абодва вольныя. Пасьля гэтага дата сустрэчы будзе адлюстраваная ў вашых электронных каляндарах. Гэтак жа эфэктыўна можна браніраваць месцы ў рэстаране або ў тэатры.

Хоць тут узьнікае адно “але”. Выкажам здагадку, у рэстаране не занадта шмат наведвальнікаў, або квіткі на спэктакль разыходзяцца млява, або адвакат жадае схаваць, што Вы - яго адзіны кліент. Такія кампаніі або асобы могуць праінструктаваць свае праграмы-пляніроўнікі адказваць толькі на просьбы аб сустрэчы. У гэтым выпадку Ваша праграма не здолее дабіцца ад праграмы адваката сьпісу ўсіх яго вольных “вокнаў”. Але, запытаўшы аўдыенцыю на пэўны час, яна атрымае адказ: “Так, мы можам прыняць Вас ва аўторак у адзінаццаць раніцы”.

Любы кліент мае права чакаць ад свайго адваката, дантыста, бухгалтара і іншых адмыслоўцаў зносінаў у электроннай форме (запіс на прыём, абмен дакумантамі). Скажам, у аптэцы ў Вас можа паўстаць пытаньне да свайго доктара: ці падыходзіць прапануемы заменьнік выпісаных лекаў ? Хоць, вядома, лекара - у адрозненьне ад іншых адмыслоўцаў - адрываць ад спраў непажадана.

Неўзабаве мы станем сьведкамі канкурэнтнай барацьбы ўсярэдзіне розных прафесійных групаў: хто хутчэй і з большай аддачай укараніць у сябе гэтыя сродкі сувязі. У сваёй рэкляме фірмы будуць адмыслова падкрэсьліваць, наколькі далёка яны прасунуліся ў выкарыстаньні камунікацыйных сістэмаў на базе ПК.

Калі зяявіцца інфармацыйная магістраль, здольная перадаваць і высокаякаснае відэа, людзі ўжо ня будуць абмежаваныя адным толькі гукам і нерухомымі малюнкамі. Сустрэчы і нарады будуць усё часьцей праводзіцца менавіта ў электроннай форме, па прынцыпе відэаканферэнцыяў. Кожны ўдзельнік падобнай сустрэчы - незалежна ад таго, дзе ён знаходзіцца, - зможа назіраць за ходам падзей на экране свайго відэапраэктара, тэлевізара або ПК, але ўсе яны будуць паказваць у асноўным супадальны малюнак. Адну частку экрана можа займаць нейкі дакумант, у іншай Вы ўбачыце нечы твар. Калі хтосьці занясе ў дакумант зьмяненьні, яны неадкладна адаб’юцца на экранах усіх удзельнікаў нарады. Адлегласьці - больш не перашкода для плённага супрацоўніцтва партнёраў. Гэта і ёсьць сумеснае выкарыстаньне інфармацыі ў сінхронным рэжыме (або ў рэжыме рэальнага часу) праз агульныя экраны.

Калі на “электронную сустрэчу” зьбіраецца група па падрыхтоўцы прэс-рэлізу, яе ўдзельнікі змогуць рэдагаваць тэкст, устаўляць фатаграфіі або відэа, карыстаючыся сваім пэрсанальным кампутарам або наўтбукам. Пры гэтым унёсак кожнага ў сумесную працу тут жа адаб’ецца на экранах усіх сяброў групы.

Мы ўжо прызвычаіліся да відэаканфэрэнцый. Па гэнаму прынцыпе будуецца, напрыклад, тэлеперадача навінаў Nightline, дзе каментуюць падзеі аналітыкі з розных гарадоў. Вядучага і гасцей студыі могуць падзяляць цэлыя кантыненты, а яны абменьваюцца меркаваньнямі так, быццам знаходзяцца ў адным памяшканьні - гледачу нават падаецца, што так яно і ёсьць.

Сёньня відэаканфэрэнцыі павінны праходзіць у адмыслова абсталяваным памяшканьні з адмысловымі тэлефоннымі лініямі. Кожнае прадстаўніцтва Microsoft ва ўсіх краінах сьвету мае як мінімум адно такое памяшканьне. Таму відэаканфэрэнцыі - зьява даволі частая, але абстаўляюцца яны вельмі афіцыйна. Відэаканфэрэнцыі скарачаюць колькасьць паездак. Супрацоўнікі замежных філіялаў “сядзяць” на зборах персанала ў нашым цэнтральным офісе ў наваколлях Сіэтла, а кліенты і пастаўшчыкі “заходзяць” туды, не марнуючы сілаў на дарогу. Такія зборы і візыты стануць вельмі папулярныя (бо эканомяць час і грошы) і напэўна значна прадуктыўней селектарных нарадаў або вочных сустрэч (шмат хто робіцца , ведаючы, што іх здымае камера).

Я зазначыў, аднак, што да гэтага трэба яшчэ абвыкнуць. Чалавеку, які прысутнічае на экране, заўсёды надаецца значна больш увагі, чым астатнім удзельнікам відэаканферэнцыі. Упершыню я ўсьвядоміў гэта, калі разам з некалькімі супрацоўнікамі праводзіў відэаканфэрэнцыю са Стывам Балмером, які ў той час знахадзіўся ў Эўропе. Мы ўсе тады нібы прыляпіліся да экрану, неадрыўна назіраючы за шоў Стыва Балмера. Калі б Стыў зняў чаравікі, мы бы сталі аглядацца на рэакцыю адзін аднога. Калі нарада скончылася, я мог дэталёва апісаць новую стрыжку Стыва, але наўрад бы назваў тых, хто быў разам са мною. Думаю, што з часам, калі відэаканфэрэнцыі стануць чымсьці звычайным, гэты пабочны эфэкт пройдзе.

Абсталяваньне для відэаканфэрэнцыяў абыходзіцца пакуль зусім нятанна - мінімум у 40000 даляраў. Аднак на падыходзе настольныя сістэмы, якія падключаюцца да асабовых кампутараў; зь іх зьяўленьнем кошт - і ступень афіцыяльнасьці ! - відэаканфэрэнцый істотна зьнізіцца. Наша абсталяваньне ў асноўным падключанае да ISDN-лініям з прапускной здольнасцю 384000 біт у секунду, што забясьпечвае прымальную якасьць малюнка і гуку пры тарыфе ад 20 да 35 даляраў у гадзіну ў межах Злучаных Штатаў і ад 250 да 300 даляраў у гадзіну пры міжнародных злучэньнях.
Паніжэньне кошту відэаканфэрэнцый, як і іншых паслугаў, якія базуюцца на кампутарных тэхналогіях, напроста звязана з падзеньнем коштаў на вылічальную тэхніку і сродкі сувязі. Кампактныя прылады (іх відэакамеры прымацоўваюцца да манітораў пэрсанальных кампутараў або да тэлевізараў) праз інфармацыйную магістраль без усякіх праблемаў дазволяць праводзіць відэаканфэрэнцыі з больш высокай якасьцю малюнка і гуку пры меншым кошце. Калі пэрсанальныя кампутары паўсюдна падключаць да ISDN-лініям, відэаканфэрэнцыі стануць у бізнэсе такой жа стандартнай працэдурай, як зараз памнажэньне дакумантаў на “ксэраксах”.

Хтосьці непакоіцца, што відэаканфэрэнцыі і агульныя экраны ператвораць карпаратыўныя зборы ў нейкае падабенства тэлевізійнага прагляду слуханьняў у Кангрэсе. Як людзі змогуць першэптвацца, закочваць вочы ад сумнага дакладчыка або перадаваць занатоўкі ? У рэчаіснасьці на відэаканфэрэнцыі такія нефармальныя паводзіны (употай) стануць нават прасцей, таму што сетка, апроч усяго іншага, прадугледжвае індывідуальныя зносіны. Аднак на зборах заўсёды дзейнічалі свае няпісаныя правілы, і правядзеньне збораў праз сеткі запатрабуе ўзаконіць некаторыя з гэтых правілаў. Наколькі дапушчальна неяк паказаць, што чалавеку нецікава ? У якой меры ён можа хаваць свой відэамалюнак або прамову ад іншых ? Ці дапушчальныя “пабочныя” сувязі паміж персанальнымі кампутарамі ўдзельнікаў відэаканфэрэнцыі, т.ч.. як ставіцца да “шаптаньняў ў зале” ? Упэўнены, з часам усё гэта ўтрасецца і зьявіцца новы этыкет збораў.

Хатнія відэаканфэрэнцыі, натуральна, будуць некалькі іншымі. Калі ў іх усяго два ўдзельніка, гэта нагадае гутарку па відэафоне. Як выдатна павітаць сваіх дзяцей, калі цябе няма ў горадзе, або паказаць ветэрынару пораненную лапу тваёй сабакі або коткі. Але ў большасьці выпадкаў, знаходзячыся ў хаце, Вы напэўна будзеце адключаць відэакамэру, асабліва калі патэлефануе незнаёмы чалавек. Можа быць, у такой сытуацыі Вы пажадаеце трансляваць нерухомую застаўку: свой партрэт, або сямейны здымак, або нейкі іншы малюнак, які, на Ваш погляд, сапраўды перадае Вашу індывідуальнасьць, але абараняе “візуальную недатыкальнасьць”. Гэта вельмі падобна на падбор ветлівых, але адасобленых сказаў для аўтаадказчыка. А “жывое” відэа Вы ўключыце толькі тады, калі патэлефануе блізкі сябра або калі таго запатрабуе справа.

Усе сінхронныя і асінхронныя малюнкі, аб якіх я гаварыў дагэтуль - фатаграфіі, відэа або дакуманты, - адлюстроўвалі нейкі фрагмэнт рэальнай рэчаіснасьці. А калі кампутары стануць магутней, стандартны ПК зможа сінтэзаваць рэалістычныя малюнкі. Ваш тэлефон або кампутар сфармуе, напрыклад, лічбавы малюнак Вашага твару, паказваючы, як Вы слухаеце або нават гаворыце. Вы і сапраўды будзеце размаўляць па тэлефоне - для гэтага Вы і выскачылі мокрым з душу. Але тэлефон прадставіць Вас у лепшым выходным гарнітуры. Пры гэтым выраз Вашага твару будзе адпавядаць словам (не забывайце, што маленькія кампутары хутка стануць вельмі магутнымі). Гэтак жа лёгка тэлефон перадасьць Вашыя словы, сінтэзуючы аблічча іншага чалавека або нейкі ідэалізаваны вобраз. У гутарцы з цалкам незнаёмым чалавекам - каб той не зазначыў у Вас бародаўку або падвойны падбародак, - можна зьвярнуцца да дапамогі кампутара, і незнаёмец ніколі не пазнае, што насамрэч Вы зусім не такі прыгажун, як Кэри Грант (Cary Grant) або Мег Райан (Meg Ryan).

Усе гэтыя электронныя інавацыі - электронная пошта, агульныя экраны, відэаканфэрэнцыі і відэафон - спосабы пераадоленьня адлеглай прасторы паміж суразмоўцамі. Іх паўсюднае распаўсюджваньне ня толькі паўплывае на мэтады нашай працы зь іншымі людзьмі, але і зьнівелюе цяперашнія адрозненьні паміж працоўным і не-працоўным месцам.

У 1994 году ў Злучаных Штатах ужо больш 7 мільёнаў чалавек не хадзілі штодня ў офісы, а працавалі ў хаце і падтрымлівалі сувязь са зьнешнім сьветам праз факсы, тэлефоны і электронную пошту. (Іх часам завуць “telecommuters” - тыя, хто мае зносіны па тэлекамунікацыях.) Некаторыя пісьменьнікі, інжынеры, адвакаты і прадстаўнікі іншых прафесіяў, чыя дзейнасьць параўнальна аўтаномная, ужо праводзяць ў хаце частку працоўнага часу. А вазьміце коміваяжораў або гандлёвых агэнтаў. Аб іх працы судзяць першым чынам па выніках, і, пакуль яны абнадзейлівыя, нікога адмыслова не хвалюе, дзе менавіта працуе чалавек: у офісе, у хаце або ў дарозе. Большасьці падабаецца гэты вольны ўзор жыцьця, але некаторыя лічаць, што так недалёка і да клаўстрафобіі - увесь час праводзіць у хаце. Ну а камусьці проста бракуе самадысцыпліны для эфэктыўнай працы па-за офісам. У будучыні, аднак, шэрагі telecommuter’ов папоўняць мільёны людзей, якія праз інфармацыйную магістраль будуць працаваць у хаце (прынамсі, частку свайго часу).

Тыя, хто працуе ў асноўным “на тэлефоне”, таксама дакладныя кандыдаты ў telecommuter’ы, таму што ўсе званкі лёгка пераадрасаваць ім да хаты. Прадстаўнікі сэрвісных службаў, дыспэтчары, адмыслоўцы па тэхнічнай падтрымцы прадукцыі атрымаюць у хаце доступ да той жа інфармацыі, што і ў офісе. Праз дзесяцігодзьдзе ў шматлікіх аб’явах аб найманьні сярод іншых умоў зьявяцца згадваньні аб колькасьці гадзінаў у тыдзень, якія трэба правесьці ў офісе (калі гэта наогул спатрэбіцца). Некаторыя ваканьсіі запатрабуюць ад працаўніка наяўнасьці пэрсанальнага кампутара для працы выключна ў хаце. Апроч таго, арганізацыі, зьвязаныя з абслугоўваньнем кліентаў, змогуць наймаць дадатковых супрацоўнікаў на няпоўны працоўны дзень.

Фізічнае аддзяленьне працаўніка і працадаўцы запатрабуе ад адміністрацыі адпаведнай перабудовы кіраваньня, а ад супрацоўнікаў - прадуктыўнай працы пры поўнай самастойнасьці. Спатрэбяцца таксама новыя мэханізмы зваротнай сувязі, каб і працаўнік і наймальнік маглі адэкватна ацэньваць якасьць выкананай працы.

Мяркуецца, што ў офісе супрацоўнік бесперапынна заняты ўвесь працоўны дзень; той жа супрацоўнік, працуючы ў хаце, атрымоўвае заробак (магчыма, па іншай стаўцы) толькі за час, сапраўды аддадзены службе. Напрыклад, калі раптам заплача малы, тата або маці пстрыкне якую-небудзь кнопку накшталт “заняты” і адправіцца супакойваць дзіця, - гэтыя хвіліны ўжо не залічаць у працоўны дзень. Вярнуўшыся да камп’ютэра, ён (або яна) падасьць сігнал аб гатовасьці, і сетка ізноў распачне перадаваць працоўныя матэрыялы, якія патрабуюць яго (або яе) увагі. Так што праца па няпоўным графіку і сумяшчальніцтва набудуць новы сэнс.

Усе гэтыя працэсы, верагодна, рэзка скароцяць колькасьць офісаў, неабходных кампаніям. Адзіны офіс маглі бы абслугоўваць некалькі чалавек, размеркаваўшы паміж сабою “прысутныя” гадзіны. Такія буйныя аўдытарскія фірмы, як Arthur Andersen і Ernst & Young, ужо цяпер замянілі мноства дарагіх пэрсанальных кабінетаў невялікай колькасцю агульных кабінетаў, дзе сядзяць тыя аўдытары, чые справы патрабуюць прысутнасьці ў офісе. Заўтра кампутары, тэлефоны і лічбавыя відеапанэлі у такім агульным кабінеце будуць падладжвацца непасрэдна пад таго, хто яго займае ў дадзены час. Напрыклад, у першай палове дня відеапанэлі пакажуць каляндар, сямейную фатаграфію і любімыя коміксы аднога супрацоўніка, а ў другой палове дня - карціны, да якіх неабыякавы супрацоўнік, яго які зьмяніў. Падобная “трансфармацыя” кабінета будзе адбывацца ўсякі раз, як толькі чарговы супрацоўнік зарэгіструецца на працоўным месцы, а магчымай яна стане пасьля зьяўленьня лічбавых відеапанэляў і інфармацыйнай магістралі.

Але найбольшы ўплыў на характар працы акажа, безумоўна, інфармацыйная тэхналёгія. Яна запатрабуе перагледзець саму прыроду амаль усіх арганізацыяў, якія займаюцца бізнэсам, у тым ліку іх структуру і суадносіны колькасьці пастаяннага пэрсанала, зьнешніх кансультантаў і фірмаў.
Перабудова карпарацый распачнецца з той лагічнай пасылкі, што любая кампанія можа быць арганізаваная лепш. На сёньняшні дзень асноўная ўвага надаецца ўкараненьню новых спосабаў унутрыофіснага абмену інфармацыяй. Наступным крокам стане перавызначэньне межаў паміж кампаніяй, яе кліентамі і пастаўшчыкамі. Прыйдзецца па-новаму адказаць на ключавыя пытаньні: як кліенты пазнаюць аб Вашай прадукцыі? Як яны яе заказваюць? Наколькі пашырыцца кола Вашых канкурэнтаў, калі геаграфічныя адлегласьці ня будуць мець значэньня? Як лепш наладзіць сэрвіс, каб кліенты былі задаволеныя і пасьля куплі Вашых тавараў?

Рэканструкцыя кране і саміх структураў буйных кампаніяў. Электронная пошта - магутны фактар скарачэньня кіраўнічых іерархіяў любой карпарацыі. Калі камунікацыйныя сістэмы досыць добрыя, шмат узроўняў кіраваньня і не патрабуецца. Сярэдняе зьвяно кіраваньня, якое перадае інфармацыю ўверх-уніз па камандным ланцужку, сёньня ўжо не гуляе той ролі, што раней. Microsoft нарадзілася як кампанія інфармацыйнага стагодзьдзя, і яе структура заўсёды была параўнальна простай. Мы імкнемся да таго, каб паміж мною і любым супрацоўнікам было не больш шасьці ўзроўняў кіраваньня. Але дзякуючы электроннай пошце паміж намі ў вызначаным сэнсе наогул няма ніякіх узроўняў кіраваньня.

Калі тэхналёгія будзе дапамагаць бізнэсу ў пошуку зьнешніх экспэртаў, калі яна спросціць супрацоўніцтва зь імі, перад кансультантамі адчыніцца вялізны, канкурэнтаздольны рынак. Калі Вам спатрэбіцца адмысловец для падрыхтоўкі рэклямных матэрыялаў, Вы запытаеце - праз праграмы, дзеючыя на інфармацыйнай магістралі, - спіс кансультантаў вызначанай кваліфікацыі, вольных у такі-та час і згодных на такі-та тарыф. Такім чынам праграмнае забесьпячэньне адфільтруе ўсе не прыдатныя Вам прапановы. Вы зможаце нават пацікавіцца: “Ці ёсць у ліку гэтых кандыдатаў хто-небудзь, хто ўжо працаваў на нас і атрымаў разрад вышэй восьмага ?” Паслугі падобнай сістэмы стануць настолькі танныя, што пасьля Вы даручыце ёй падбіраць да дзіцяці прыходных няняў або наймаць людзей для стрыжкі Вашых газонаў. Калі Вы шукаеце працу па найме або па дагаворы, сістэма дазволіць зьвязацца з патэнцыйнымі працадаўцамі і адной пстрычкай кнопкі пераслаць ім у электроннай форме Вашыя рэзюмэ.

Кампаніі займуцца пераацэньваньнем і такіх кадравых праблем, як аптымальная колькасьць супрацоўнікаў юрыдычных і фінансавых аддзелаў, узважваючы ўсе “за” і “супраць” іх працы непасрэдна ў штаце. У перыяды адмыслова актыўнай дзейнасьці кампаніі змогуць бяз цяжкасьцяў зьвяртацца за дапамогай да патрэбных спэцыялістаў, абыходзячыся без пашырэньня штатаў і офісаў. Прадпрыемствы, якія навучыліся больш пасьпяхова прыцягваць даступныя па сетцы рэсурсы, будуць працаваць эфэктыўней, змушаючы і астатніх сьледаваць іх прыкладу.

Шматлікія фірмы стануць значна кампактней, таму што інфармацыйная магістраль дазволіць лёгка знаходзіць зьнешнія рэсурсы і актыўна працаваць зь імі. У бізнэсе вялікае ня значыць добрае. Напрыклад, у галівудскіх студыяў пастаянны штат на зьдзіўленьне малы, а ўсё таму, што яны наймаюць асноўных працаўнікоў, уключаючы акцёраў, і часьцяком арэндуюць абсталяваньне пад пэўныя фільмы. Аналягічнай мадэлі прытрымваюцца і некаторыя праграмісцкія фірмы, наймаючы праграмістаў толькі па меры патрэбы. Вядома, выкананьне шматлікіх функцый кампаніі па-ранейшаму ўскладаюць толькі на пастаянных супрацоўнікаў. Не заўсёды разумна залежаць ад вольнага часу ў раскладзе якога-небудзь адмыслоўца, асабліва калі праца тэрміновая. Але асобныя службовыя абавязкі, безумоўна, можна разасяродзіць як у арганізацыйным, так і ў геаграфічным сэнсе.

Геаграфічны фактар важней структуры карпарацыяў. Шмат якія з буйных сацыяльных праблемаў сучаснасьці абумоўленыя бесперапынным ростам гарадзкога насельніцтва. Недахопы жыцьця ў гарадах яўныя: тут і вулічныя коркі, і высокі кошт жыцьця, і злачыннасьць, і забруджваньне паветра, не гаворачы ўжо аб іншых праблемах. Але ёсьць і шмат перавагаў: разнастайнасьць працоўных месцаў, сэрвіс, развітая сетка адукацыі, забавак, сяброў. За апошнюю сотню гадоў вялікая частка насельніцтва індустрыяльна развітых краінаў, сьвядома або падсьвядома ўзважыўшы ўсе “плюсы” і “мінусы”, пажадала жыць у гарадах.

Інфармацыйная магістраль зьменіць гэты балянс. Яна істотна паменшыць недахопы пражываньня ўдалечыні ад вялікіх гарадоў - тым, у каго будзе з ёй сувязь. Як кансультант або працаўнік сферы тэхнічнага сэрвісу, Вы зможаце супрацоўнічаць практычна з любой фірмай, дзе б яна не знахадзілася. Як спажывец, Вы зможаце, не пакідаючы хаты, атрымаць любыя паслугі - фінансавыя, юрыдычныя і нават некаторыя мэдычныя. Вам ня прыйдзецца ўсякі раз кудысьці ехаць, каб пабачыцца з сябрамі або з сям’ёй. Праз інфармацыйную магістраль можна далучацца і да навінак культурнага жыцьця, хоць, як мне падаецца, брадвейскі або уэст-эндский мюзікл у гасцінай - не зусім тое ж, што ў нью-йоркскім або лёнданскім тэатры. Аднак павелічэньне памераў і дакладнасьці экранаў палепшыць і ў хатнім становішчы ўспрыманьне ўсіх тыпаў відэамалюнкаў, уключаючы фільмы. Рэзка ўзрасьце колькасьць адукацыйных праграм. Усё гэта разьвяжа рукі тым, хто даўно марыў памяняць гарадскую хату на сельскі.

Стварэньне сістэмы шашэйных дарогаў, злучыўшых штаты, непасрэдна адбілася на тым, дзе менавіта аддаюць перавагу жыць амерыканцы. Яна зрабіла даступнымі новыя прыгарады і дадала сваё ўнёсак ў развіцьцё аўтамабільнай культуры. Магчыма, і адкрыцьцё інфармацыйнай магістралі падштурхне людзей да перасяленьня з гарадзкіх цэнтраў. Для архітэктараў, будаўнікоў і іншых муніцыпальных службаў гэта будзе мець сур’ёзныя наступствы. Калі да таго ж адбудзецца геаграфічнае разьмеркаваньне таленавітых людзей, кампаніі будуць шукаць больш творчыя падыходы да сумеснай працы з кансультантамі і супрацоўнікамі, якія пражываюць удалечыні ад сфэраў дзеяньня гэтых фірмаў. А гэта выкліча новы цыкл дадатнай зваротнай сувязі, заахвочваючы людзей да жыцьця ў сельскай мясцовасьці.

Памяншэньне колькасьці насельніцтва гарадоў хоць бы на 10% прывядзе да значнага зьніжэньня кошту зямельных участкаў, выдаткаў на амартызацыю ў транспартных і іншых гарадзкіх сістэмах. Калі бы сярэдні клерк у буйным горадзе хоць бы адзін або два дні ў тыдзень заставаўся ў хаце, гэта значна бы скараціла выдатак бензіну, забруджваньне атмасфэры і колькасьць вулічных коркаў. Але сапраўды прадбачыць усе наступствы зараз яшчэ цяжка. Калі ў ліку “перасяленцаў” будуць пераважаць працаўнікі разумовай працы вышэйшай кваліфікацыі, падатковая база гарадоў можа высіліцца, што ўзмацніць нутрагарадзкія праблемы і падштурхне да пераезду астатніх працаўнікоў гэтай катэгорыі. У той жа час паменшыцца нагрузка на гарадзкія інфраструктуры, зьнізіцца кватэрная плата, што створыць умовы для падвышэньня ўзроўня жыцця застаўшыхся гараджанаў.
Аднак усе гэтыя перамены расцягнуцца на дзесяцігодзьдзі, таму што большасьці зручней жыць так, як яны абвыклі з дзяцінства, не мяняючы сваіх звычак. Аднак новыя пакаленьні лёгка засвойваюць ідэі працы з інфармацыйнымі прыладамі, не скаванымі прасторамі. Гэтыя прылады будуць для іх гэтак жа натуральныя, як для нас - тэлефон або шарыкавая ручка. Але тэхналёгія не стане чакаць, калі да яе будуць гатовыя людзі. У бліжэйшыя 10 гадоў адбудуцца істотныя зрухі ў тым, дзе, як і на якія кампаніі мы працуем, дзе і з кім мы пажадаем жыць. Мая Вам парада - пастарайцеся пазнаць аб тэхналёгіі, якая абавязкова кране і Вас, як мага больш. Чым больш Вы аб ёй будзеце ведаць, тым менш яна Вас будзе страшыць. Роля тэхналёгіі вынікае ў тым, каб забясьпечваць рост гнуткасьці і эфэктыўнасьці. Перад мэнэджэрамі, якія здольныя глядзець у будучыню, адчыняецца вялікае мноства пэрспэктываў.

4/1/2005 › Навіны