Сапраўды трэба сказаць праўду

На працягу апошніх некалькіх дзён у інфармацыйнай прасторы нашай краіны разгортваецца сэнсацыйная масоўка, жанр якой прэтэндуе быць блізкім да антычнай драмы. Водгукі сэнсацыі адбіліся на хвалях і старонках многіх замежных СМІ. Начальства Эўразьвязу, пісьменьніцкія саюзы і шэраг грамадзкіх дзеячаў некаторых краін распаўсюдзілі свае афіцыйныя пратэсты супраць “хвалі рэпрэсіяў у Беларусі”. Падзея арганізавалася вакол сумнавядомай групоўкі, якая сама сябе называе ініцыятывай “Говори правду”. Мяркуем, што грунтоўны і ўсебаковы аналіз гэтай зьявы можна будзе зрабіць пасьля таго, як сьцішацца бурапенныя хвалі, і калі зразумелымі стануць наступныя крокі “ініцыятывы”. Цяпер мы лічым магчымым толькі адзначыць пэўныя рысы зьявы, якая так нечакана расхістала спакой нашага грамадтва напярэдадні летніх адпачынкаў.

Перадгісторыя ўсім вядомая. На прадвесьцні вядомы камсамольскі паэт Някляеў сабраў шэраг прадстаўнікоў інтэлігенцыі на сустрэчу ў Менску, яны пагаварылі. Падчас размовы часта гучала слова “праўда” і згадвалася пра неабходнасьць “гаварыць яе”. Ну што ж, сустрэча, як сустрэча, такіх здараецца паўсюль штодня бясконца. Прысутныя заснавалі суполку пад дэвізам “Гавары праўду” і разышліся. Але літаральна праз пару дзён Менск быў літаральна завалены паштовачкамі, выкананымі на акупанцкай маскоўскай мове пад дэвізам “Говори правду” і маскоўскім жа тэксьцікам. Тысячы менчукоў пакруцілі ў руках лазурныя паштовачкі, паціснулі плячыма і масава выкінулі іх у сьметнік і міма сьметніка. Пасьля гэтага “інцыятыва” яшчэ раз спрабавала сабраць інтэлігентных людзей, але іх прыходзіла штораз то менш на наступныя сустрэчы. Тады Някляеў з некалькімі калегамі схадзіў у “адміністрацыю презідента” і спрабаваў зацікавіць адміністратараў. Яны не зацікавіліся. Час ад часу “незалежная” журналістыка паведамляла пра затрыманьні актывістаў “Говорі правду”. Някляеў і некалькі асобаў схадзілі нават на магілу Васіля Быкава, але зноў жа да іх не далучыліся масы людзей.

І вось днямі сітуацыя атрымала разьвіцьцё з месца ў кар’ер. Аблавы, хапуны, палісманы выносяць кампутары, Някляеў сядзіць на Акрэсьціна, прэс-канфэрэнцыі з Машэрава, 8, аўтаматчыкі ў бронекамізэльках, пасіянарныя гуканьні Процькі і Фядуты… Аказваецца, “Говорі правду” рэжым абвінаваціў у гаварэньні няпраўды “пра цэны і паслугі”. Шыюць бытавуху, адным словам. І многія за мяжой сапраўды паверылі ў гэты хэпэнінг творчых і менш творчых асобаў. Найбольш драматычны рэпартаж (проста “напісаны крывёй”) агучыла Радыё Бі-Бі-Сі на сваёй расейскай рэдакцыі. Яно пакарысталася тэкстамі, што даслалі ёй з Менску яе русскоязычные прадстаўнікі з пашпартам РБ. “Репрессии настигли говорящих правду…” велічна загуло з радыёрэпрадуктараў па ўсім сьвеце.

У людзей, аднак, акрамя эмоцый узьніклі некаторыя рацыянальныя пытаньні. Напрыклад, пры разглядзе фотаздымкаў, на якіх міліцыя выносіць з офісаў “Говправды” кампутары. “Ініцыятыве”, якая так і не зрабілася масавай, яшчэ ня споўнілася двух-трох месяцаў жыцьця. А яна ўжо мае офісы ў сталіцы і шэрагу іншых гарадоў краіны. Ужо супрацоўнікі на акладзе прафэсійна “говорят правду”. Ужо надрукаваны немалыя стосы розных матэр’ялаў для насельніцтва, ужо праведзены банкеты і фуршэты. Адкуль узяліся такія нештодзённыя сродкі? Народ ня скідваўся на “ініцыятыву”, як гэта было ў 1988-91 гадах у сапраўдным народным рушаньні. Назваў рэчы сваімі імёнамі А. Трусаў, старшыня ТБМ, які заявіў на Радыё Свабода: “За ўсім гэтым расейскія вушы, вялікія расейскія вушы…” Нездарма свае паштовачкі “Говправда” надрукавала менавіта на акупанцкай мове. Фронтаўцы паведамляюць з розных рэгіёнаў краіны, што мясцовыя прадстаўнікі “Говправды” апэрыруюць вялікімі (няхай сабе на правінцыйны ўзровень) сумамі грошай, падкупляюць людзей, заказваюць банкеты-канфэрэнцыі і г.д.

Пытаньне ўзьнікла таксама наконт фотаматэр’ялаў аб “рэпрэсіях”. Паспрабуйце, калі ласка, сфатаграфаваць з выгаднай пазыцыі звычайны міліцэйскі патруль на вуліцы. Яны вам пакажуць фотасэсію! У лепшым выпадку вам пашкодзяць фотатэхніку. А тут – у розных ракурсах, каб падраматычней выкладзены розныя кампазыцыі. Аўтаматчык трымае свой аўтамат перад офісам “Говправды”, рэпрэсіянэры груба вядуць рэпрэсаваных і г.д.. Пастановачны эфэкт фотафакту – вельмі важны кампанэнт і цяперашняй “хвалі рэпрэсіяў”.

І самае галоўнае – апафэоз “Говправды”, які адбыўся на Машэрава, 8. На Радыё Свабода апублікаваны выразьнейшы фотаздымак, у якім адлюстравалася ўся наша кур’ёзная эпоха. У канфэрэнц-зале былой сядзібы БНФ “Адраджэньне” (цяпер там знаходзіцца псэўда-Фронт чалавека ў галіфэ Янукевіча) малым паўколам сядзяць перад журналістамі дзеячы “Говправды”. У цэнтры вядзе рэй Фядута, побач зь ім бачны Калякін і яшчэ некалькі “праваабаронцаў” – усё былыя камуністычныя і камсамольскія дзеячы. Фонам для гэтай чырвонай публікі служыць шчыт з растыражаваным лагатыпам “Партыя БНФ”. Калі б патрыётам-фронтаўцам нехта сказаў гадоў дзесяць таму пра такое, то расказчыку не паверылі б. Да чаго ўсё дайшло ў асяроддзі псэўдаапазыцыі! Галоўны ідэолаг лукашызма Фядута (няхай сабе адстаўны і вытураны) вядзе рэй. Той самы Фядута, якога Васіль Быкаў публічна назваў “мярзотнікам” пасьля чарговай антыбеларускай, антыфронтаўскай публікацыі гэтай асобы. Той самы Калякін, які быў генсекам КПСС аднаго з райнаў сталіцы. Той самы Вазьняк – камсамольскі важак ЛКСМБ. І яны ёсьць “говоряшчімі правду”, і яны пазіруюць на фоне фронтаўскай сымволікі. Фантастыка! Хаця не, гэта ёсьць наша рэчаіснасьць, рэчаіснасьць інфармацыйнай вайны і разгалінаванай антыбеларускай правакацыі.

Некаторыя назіральнікі сьцьвярджаюць, што ўсё гэта ёсьць падзеяй перадвыбарчай барацьбы. Што Някляеў хоча ў прэзыдэнты. Можна пагадзіцца, што так яно і ёсьць. Але галоўны, стратэгічны сэнс такіх маштабных лубянска-псэўдаапазыцыйных правакацый значна шырэй. Іхная мэта – канчатковая дэзарыентацыя беларускага грамадзтва, стварэньне такога балагану, пасярод якога нармальныя людзі проста б адварочваліся ад любой сапраўды палітычнай дзейнасьці. Каб беларусы трымаліся далей ад нячыстага і фальшывага і ўсё болей замыкаліся ў сабе. І гэта была б найбольш спрыяльная атмасфэра для выжываньня антыбеларускага рэжыму.

Трэба задаваць простыя пытаньні. Трэба казаць праўду, але не даручаць рабіць гэта падстаўным статыстам і адстаўным рэжымным нягоднікам.

Юрка Марозаў

21/5/2010 › Навіны