ЗНАЁМЫ ДЫЯГНАЗ

У Маскве пачалсія дэманстрацыі супраць фальсіфікацыі выбараў у Думу. Цікава як перад гэтым праходзіла там выбарчая кампанія і якія былі заявы.

Мы публікуем фрагмэнт артыкула на гэтую тэму маскоўскага гісторыка і публіцыста Паўла Шэхтмана з расейскай інтэрнэт-газэты Грані.Ру. У артыкуле ёсьць адэкватныя назіраньні і высновы. Мы не пагадзіліся б толькі зь яго фінальнай часткай, дзе аўтар заклікае ўсіх не на выбары, а пратэставаць на Трыюмфальную плошчу. Вядома, што на гэтай плошчы зьбіраюцца папратэставаць ня больш за 300-500 чалавек. Але калі б прышлі нават мільёны (а яны ня прыйдуць), гэта ўсяроўна ня выратуе Маскву і яе райх. Рускі народ і ўсё чалавецтва выратуе толькі распад расейскай імпэрыі.

Алесь Хадасевіч

***
Яўлінскі: шызафрэнія і подласьць

“Мой абавязак – змагацца за волю супраць існуючага рэжыму. Рэжым ёсьць зло, але рэвалюцыя таксама ёсьць зло. У выніку: я павінен змагацца з рэжымам толькі ў рамках рэжыму, толькі тымі сродкамі, якія дапускае рэжым, і толькі так, каб ні ў якім выпадку не спрыяць зьвяржэньню рэжыму”.

Гэта ёсьць стары, як лібэралізм у Расеі, фэномэн: лібэрал, сутыкнуўшыся з пэрспэктывай рэвалюцыі, у жаху адхінаецца і пачынае мітусіцца ў пошуках выйсьця. А выйсьця няма. Прынамсі ў рэчаіснасьці. Затое ён ёсьць у фантазіі – у фіктыўнай барацьбе, якая на справе ў лепшым выпадку проста не барацьба, а ў горшым – ня што іншае, як форма спрыяньня рэжыму.

Гэтая нанайская барацьба адбываецца пад лёзунгам “Мы за эвалюцыю, а не рэвалюцыю”. І хто б спрачаўся: эвалюцыйны працэс лепш за рэвалюцыю, як мір лепш за вайну, як тэрапія лепш за апэрацыю, як багацьце і здароўе лепш за галечу і хваробы. Балазе, “эвалюцыя” у цяперашняй Расеі непазьбежна азначае дэградацыю. Так што гісторыя не прадастаўляе нам выбару паміж дрэнным і добрым, г. зн. паміж прагрэсам і рэвалюцыяй. Яна прадстаўляе выбар выключна паміж дрэнным і жудасным. Што ў пары “рэгрэс – рэвалюцыя” дрэннае, а што жудаснае – кожны вырашае сам; але падмяняць вырашэньне гэтай праблемы разважаньнямі аб перавагах мірнага паступовага прагрэсу перад крывавымі бунтамі – няшчыра перш за ўсё перад самым сабой.

Чэмпіён нанайскай барацьбы – Р. А. Яўлінскі, што цяпер узьняўся з попелу. Пры ўсёй сваёй, прызнаюся, асабістай агідзе да гэтага пэрсанажу я б ніколі ня стаў пісаць пра яго, калі б са зьдзіўленьнем не адкрыў, што ягоныя прамовы (якія здаюцца мне шчыра дэмагагічнымі ў няменшай ступені, чым, напрыклад, прамовы Жырыноўскага) знаходзяць прыхільнікаў, якія ў захапленьні. Справа, такім чынам, не асабіста ў Рыгоры Аляксеевічы, а ў вышэй апісанай сацыяльна-псіхалагічнай зьяве, якую ён эксплуатуе і якую я назваў бы лібэральнай шызафрэніяй. У выглядзе прыкладу – два тэксты двух лідараў “Яблака”: мініфэст самога Рыгора Аляксеевіча і інтэрв’ю выканаўчай сакратаркі палітрады партыі Галіны Міхалёвай.

Дык вось, Яўлінскі з гонарам заяўляе пра мэты партыі: “Мы маем намер зьмяніць сістэму”. А што гэта за сістэма – расшыфроўвае Міхалёва: “Існуючая сістэма дзяржаўнага кіраваньня не паддаецца ніякім рэформам. Яна аўтарытарная, алігархічная, карумпаваная, пабудаваная на самаабслугоўваньні кіруючых колаў. Тыя, што знаходзяцца ва ўладзе, маюць магчымасьць зарабляць грошы і, як наступства, замацоўваюць свае ўладныя пазыцыі, а грамадзяне іх зусім не хвалююць. Самы прадстаўнікі кіруючай эліты ніякіх рэформаў ня хочуць, а мэханізма ўплыву грамадзтва на ўладу няма. (…) Існуючую сістэму неабходна не рэфармаваць, а трансфармаваць, г. зн. пачынаць усё з пачатку”.

Усё гэта гучыць дастаткова рэвалюцыйна. А апошні сказ – зусім ёсьць цытатай з “Інтэрнацыянала”.
Здавалася б – да зброі, грамадзяне? Але Яўлінскі мае намер разбураць сьвет гвалту куды больш хітрым спосабам: “Для нас катэгарычна непрыймальны ніякі іншы спосаб зьмены ўлады ў краіне, акрамя выбараў”. І тут ідзе цэлая плынь скаргаў на тых, хто заклікае да байкоту: гэтыя заклікі, маўляў, “зьяўляюцца сур’ёзнай перашкодай разьвіцьцю сучаснага грамадзтва ў нашай краіне”. “Плянамерная дэскрыдытацыя выбараў наносіць усім нам ня меншую шкоду, чым іх фальсіфікацыя”, — заяўляе Яўлінскі. І гэта для яго настолькі важная думка, што ён вяртаецца да яе зноў і зноў: “Я яшчэ раз хачу падкрэсьліць: галоўная на сёньня праблема ў краіне (ні больш ні менш!!! – П. Ш.) – не фальсіфікацыя на маючых адбыцца выбарах, а рост абыякавасьці і нават агіда яе грамадзянаў ў адносінах да самога ІНСТЫТУТУ ВЫБАРАЎ”. А Міхалёва тым часам робіць да гэтых палымяных дэкларацый заўвагу: “Сёньня выбары ператварыліся ў імітацыю: усе ведаюць, што адсоткі партыям разьмяркоўваюцца ў Крамлі”.

Далей Яўлінскі распавядае, навошта ён ідзе на выбары і што ён будзе рабіць у Думе: “У нас ёсьць гатовыя альтэрнатыўныя праграмы сацыяльна-эканамічнага разьвіцьця, пляны рэформаў сістэм адукацыі і аховы здароўя, судовай сістэмы і гэтак далей. Урэшце распрацаваны праект “Зямля – дамы – дарогі”, рэалізацыя якога можа стацца зыходным пунктам для кардынальных станоўчых зьменаў у Расеі. Мы хочам, каб гэта стала рэчаіснасьцю”. Міхалёва зноў каротка канстатуе: “У сёньняшнім парляманце проста адштампоўваюць рашэньні ўраду”.
Міхалёва шмат скардзіцца на пасіўнасьць грамадзтва, на няздольнасьць яго адстойваць свае ўласныя правы. А Яўлінскі маніфэстуе: “Мы ніколі не падтрымаем ніякіх бунтоў, пераваротаў і рэвалюцый, таму што мы ведаем, што яны прывядуць роўна да той жа сітуацыі, у якой мы знаходзімся цяпер, або стане яшчэ горай”.

Іншымі словамі: гвалтоўная ліквідацыя сістэмы гэтую сістэму ня зьменіць – яе можа зьмяніць толькі ўдзел Яўлінскага ў сістэмных выбарах, што праводзяцца строга паводле правілаў гэтай сістэмы – нагадаю, “аўтарытарнай, алігархічнай, карумпаванай”, не зацікаўленай у рэформах і нерэфармуемай.

Шызафрэнія, як і было сказана.
Калі пачынаеш размаўляць з яблычнікамі аб гэтых супярэчнасьцях, у адказ чуеш нейкія дзіцячыя фантазіі: маўляў, калі мы ўсе як адзін разам прагаласуем за “Яблык” – то “яны” не насьмеляцца і ў краіне настане яблычны рай. Пры гэтым адна палова мазгоў ў яблычнікаў цалкам адмаўляецца прымаць тое, што ў цэлым заўсёды мае на ўвазе другая палова: “яны” – гэта тыя “рабяты”, якія ўзрывалі дамы, жыўцом спалілі дзяцей у Беслане, скралі “ЮКОС”, атруцілі Літвіненку, забілі Магніцкага… І гэта яны – “не насьмеляцца”, калі пытаньне ўзьнікне аб іхнай уладзе і несправядліва нажытай маёмасьці? Калі 100 мільёнаў прагаласуюць за “Яблык” і разыйдуцца па хатах – Чураў і Пуцін спакойна абвесьцяць аб перамозе “Едіной Россіі”. Іншая справа, калі пасьля гэтага 100 мільёнаў разьюшаных выбаршчыкаў выйдуць на вуліцы. Але ж тады якраз і будзе “пераварот, бунт і рэвалюцыя”? А 100 мільёнаў з такім жа посьпехам могуць выйсьці на вуліцы і да выбараў, і падчас выбараў – выбары тут аказваюцца не мэханізмам легітымнай зьмены ўлады, а толькі нагодай для гвалтоўнага зьвяржэньня рэжыму. Ці да гэтага заклікае Яўлінскі?
Непасьлядоўнасьць наогул выглядае даволі па-дурному. Непасьлядоўнасьць, якая пазбаўляе ад прыктычных высноваў, што выцякаюць з ідэй і прынцыпаў, заяўленых самым жа чалавекам, ёсьць праявай баязьлівасьці (спадзяюся, чытач разумее, што я кажу не пра жыцьцёвую дурату і баязьлівасьць). Але непасьлядоўнасьць, якая, пазбаўляючы ад прыктычных высноваў, пры гэтым яшчэ і прыносіць дывідэнды, ёсьць сьведчаньне подласьці.

Апошняе – адмыслова для тых, хто прызвычаяўся захапляцца розумам і шчырасьцю Рыгора Аляксеевіча.
P.S. Яшчэ раз нагадваю ўсім, хто гатовы да рэальнага пратэсту, а не да імітацыі яго: 4 сьнежня, 18-00, Трыюмфальная плошча.

Павел Шэхтман

Пераклад з расейскай.

10/12/2011 › Навіны