Дэклярацыя аб сувэрэнітэце: пакуль што - у складзе СССР

Сяргей Навумчык,
з кнігі “Сем гадоў Адраджэньня, альбо фрагмэнты найноўшай беларускай гісторыі (1988-1995)”

Паказальна, што ў траўні 1990 году ў Сойме БНФ некаторыя яшчэ вялі дыскусіі наконт незалежнасьці.

28/7/2006 › Старонкі гісторыі

Рэгістрацыя Фронтy

(Урывак з успамінаў)

Нягледзячы на тое, што Народны Фронт утварыўся ў 1988 годзе, даволі доўгі час камуністычныя ўлады адмаўляліся яго афіцыйна рэгістраваць. Займацца рэгістрацыяй Фронта ўзяўся адзін з намесьнікаў старшыні Юры Хадыка.

22/7/2006 › Старонкі гісторыі

Ян Чачот

7.7.1796, в. Малюшычы (цяпер Карэліцкі раён) — 23.8.1847, Друскенікі (цяпер Літва). Пахаваны ў в. Ротніца (цяпер Літва).

Імя яго будзе ў краіне навекі зьвязана
З Адамам Міцкевічам, з іменем Томаша Зана…

12/7/2006 › Старонкі гісторыі

Пятро Драчоў (6.7.1937 — 8.5.2005)

Ён быў сябрам і аднадумцам Уладзімера Караткевіча, ягоным спадарожнікам у апошняй вандроўцы па Палесьсі. “Увесь час Караткевіч як бы паказвае, куды ісьці, як ісьці. І, мне здаецца, так будзе ўсё жыцьцё”, — казаў ён у адным з інтэрвію.

11/7/2006 › Старонкі гісторыі

Міхал Цюндзявіцкі

(Менск 1836 г., Барысаўскі павет — 2.6.1863 г., Менск)

У чэрвені 1863-га Менск абляцела вусьцішная вестка пра расстрэл царскімі карнікамі маладога афіцэра Міхала Цюндзявіцкага, сына маршалка Барысаўскага павету пана Мэльхіёра.

9/7/2006 › Старонкі гісторыі

Імёны Свабоды: Уладзімер Плешчанка

25.7.1949, в.Вароны, Віцебскі раён – 20.5.2006, в.Вароны, Віцебскі раён

Філёзафы сьцьвярджаюць, што свабода ніколі не прыходзіць да таго, хто яе не чакае. Уладзімер Плешчанка ня проста чакаў свабоду – ён набліжаў яе прыход.

28/6/2006 › Старонкі гісторыі

Імёны Свабоды: Міхал Валовіч

18.6.1806, маёнтак Парэчча (цяпер Слонімскі раён) — 2.8.1833, Горадня

У адзін з жнівеньскіх дзён 1833 году віленскі губэрнатар князь Далгарукаў дыктаваў сакратару рапарт у Санкт-Пецярбург. Там паведамлялася, што ў Горадні “со всей возможной торжественностью и при большом стечении народа” пакараны сьмерцю на шыбеніцы асабліва небясьпечны злачынца.

18/6/2006 › Старонкі гісторыі

Падзеі ў Летуве. Студзень 1991 г.

(Урывак з кнігі “Сем гадоў Адраджэньня. Фрагмэнты найноўшай гісторыі Беларусі (1988-1995)”, якая неўзабаве выйдзе ў Варшаве)

13 студзеня 1991 года па загаду Крамля савецкія ўзброеныя сілы і падразьдзяленьне КГБ штурмавалі тэлевізійны цэнтар у Вільні і тэлевежу. Былі забітыя чатырнаццаць чалавек; сярод мірных жыхароў, якія выйшлі абараняць Незалежнасьць Летувы, былі і дзясяткі параненых.

8/6/2006 › Старонкі гісторыі

Зянон Пазьняк: Ідэя Фронту вісела ў паветры

(Напісана па просьбе Сяргея Навумчыка для ягонай кнігі, прысьвечанай падзеям 1988-1995гг., якая неўзабаве выйдзе ў Варшаве)

Пасьля адкрыцьця Курапатаў вясной 1988 г. былі зробленыя мной першыя археалагічныя раскопкі пахаваньняў. Потым, у пачатку чэрвеня, быў надрукаваны артыкул “Курапаты – дарога сьмерці”.

2/6/2006 › Старонкі гісторыі

Імёны Свабоды: Язэп Юхо

19.3.1921, Менск – 29.7.2004, Менск. Пахаваны на Вайсковых могілках

Калісьці, на лёсавызначальнай для Беларусі мяжы 1980-90-х гадоў, існаваў такі часопіс ЦК КПБ – “Политический собеседник”, на старонках якога я атрымаў аднойчы аглабельны адпор за тое, што назваў першай беларускай дзяржавай Полацкае княства. Аўтар таго пагромнага артыкулу відавочна не чытаў Язэпа Юхо, чые погляды былі значна больш радыкальнейшыя: ён лічыў, што дзяржаўныя ўтварэньні на сучасным беларускім абшары існавалі, магчыма, яшчэ да нараджэньня Хрыстовага.

26/5/2006 › Старонкі гісторыі

Кіеўскія нататкі. Гібель Вячаслава Чарнавіла: здарэньне альбо забойства?

Сяргей Навумчык, Кіеў-Прага

Вячаслаў Максімавіч Чарнавіл запомніўся мне вельмі энэргічным, рухомым, імпульсіўным чалавекам з надзвычайным пачуцьцём гумару. Бяз крыўдаў на лёс ды на людзей, нібыта і не было пятнаццаці гадоў турмы, цкаваньняў, здрады былых паплечнікаў. На будучыню Ўкраіны і Беларусі ён глядзеў аптымістычна, і гэта, падаецца, арганічна вынікала зь ягонага ўспрыманьня жыцьця.

12/5/2006 › Старонкі гісторыі

Тодар Кляшторны

(11.3.1903, в.Парэчча (цяпер Лепельскі раён) – 30.10.1937, Менск)

Ці ведаеце вы краіну, дзе быць пісьменьнікам азначала б у вачах улады ўжо быць небясьпечным злачынцам, вартым самага жорсткага пакараньня?

6/5/2006 › Старонкі гісторыі

Ангеліна Бароўка

Менск 1931(?) – 11.11.1999, Рыга

Улетку 1947-га непаўнагадовая беларуска Ліна Бароўка слухала выстаўленае ёй абвінавачваньне: “Будучы варожа настроеная да савецкай улады, уступіла ў падпольную арганізацыю, для якой зрабіла бел-чырвона-белы сьцяг…

4/5/2006 › Старонкі гісторыі

Аляксей Карпюк

(Менск 14.4.1920, в.Страшава, Беласточчына – 14.7.1992, Горадня)

У 1969 годзе канцылярыя ЦК КПСС атрымала сакрэтны ліст, у якім паведамлялася: “Комитет государственной безопасности Белоруссии располагает данными о политически нездоровых настроениях писателей Карпюка и Быкова…

19/4/2006 › Старонкі гісторыі

Вера Церлюкевіч

(1941, в.Новы Барок, Краснапольскі раён – 31.12.2000, Менск)

Яшчэ й цяпер, праз пяць гадоў пасьля яе зыходу ў нябесную Беларусь, позірк міжволі шукае Веру Церлюкевіч падчас апазыцыйных акцыяў. Знайсьці яе на Дзень Волі, на Чарнобыльскім шляху або на Дзяды зазвычай можна было наперадзе, усьмешлівую, упэўненую, зь бел-чырвона-белым сьцяжком або з кветкамі гэткіх жа колераў.

19/4/2006 › Старонкі гісторыі

Cяргей Навумчык: Як аднаўлялася Незалежнасьць

(Фрагмэнты публікацыі “Сем гадоў Адраджэньня (1988-1995)” у часопісе ARCHE, нумар 3, 2006 г.)

Пра тактыку і дысцыпліну

Тыя, хто сачыў за падзеямі ў Вярхоўным Савеце 12-га скліканьня праз СМІ, назіралі вонкавы бок дзейнасьці Апазыцыі БНФ – выступы дэпутатаў, дыскусіі, прыняцьце законаў. Аднак гэта была ўсяго толькі частка палітычнай дзейнасьці.

26/2/2006 › Старонкі гісторыі

Беларусь і беларусы ў расійскіх школьных падручніках па гісторыі

Генадзь Ластоўскі

I. Навучальныя праграмы

За мінулы 5–гадовы перыяд Міністэрства агульнай і прафесійнай адукацыі ажыццявіла два выпускі навучальных праграм па гісторыі Расіі для агульнаадукацыйных установаў: у 1992 і 1997 г. У сувязі з пераходам у 1990–я г. школьнай гістарычнай адукацыі ў Расіі з лінейнай (5–11 класы) на канцэнтрычную (1–ы канцэнтр — 5–9 класы; 2–і канцэнтр — 10–11 класы) структуру адпаведна з’явіліся і два блокі праграм па айчыннай гісторыі з старажытных часоў да канца ХХ ст. для лінейнай (1992 г.) і для канцэнтрычнай (1997 г.) сістэмаў выкладання.

28/5/2005 › Старонкі гісторыі

Гімны

Гімны нацыі, дзяржавы, краіны пішуцца, як вядома, не па заказу, а самой гісторыяй. Прытым сам факт зьяўленьня гімну можа быць выпадковай падзеяй, неадпаведным вершам і мелёдыяй, але, трапіўшы ў гістарычны кантэкст народа, яны становяцца яго гімнам.

23/3/2005 › Старонкі гісторыі

Кастусь Каліноўскі. Мужыцкая праўда

Спадарства, прапануем да вашай увагі нумары нелегальнай беларускай газэты “Мужыцкая Праўда”, якую выдаваў наш вялікі зямляк Кастусь Каліноўскі (2/02/1838 - 22/03/1864) і ягоныя “Пісьмы з-пад шыбеніцы”.
“Толькі тады народзе зажывеш шчасьліва, калі маскаля над табой ужо ня будзе” - пісаў Каліноўскі - гэтыя словы славутага змагара ня страцілі сваёй актуальнасьці і сёньня.

4/2/2005 › Старонкі гісторыі

Слуцкае паўстанне. На крутым павароце гісторыі

Пад час мірных перагавораў у сталіцы Латвіі Рызе паміж савецкай расійска-ўкраінскай дэлегацыяй, з аднаго боку, і польскай, з другога, вызначаўся лёс Беларусі і савецка-польскай граніцы. Прапанова кіраўніка савецкай дэлегацыі А. А. Іофэ ўступіць Польшчы ўсю тэрыторыю тагачаснай БССР (да р. Бярэзіны) за тэрытарыяльныя ўступкі на Украіне не была прынята польскім бокам, бо улады баяліся аб’яднання ўсіх беларусаў у складзе Польскай дзяржавы.

29/1/2005 › Старонкі гісторыі

« Ранейшае  »